BẢN TIN NHÂN SỰ NGÀY 17-18/11/2025: PHÂN TÍCH CHUYÊN SÂU VÀ LỜI KHUYÊN HÀNH ĐỘNG

BẢN TIN NHÂN SỰ NGÀY 17-18/11/2025 cho thấy một xu hướng rõ nét: hệ thống an sinh xã hội Việt Nam đang ngày càng được siết chặt và cá nhân hóa trách nhiệm. Các dự thảo và hướng dẫn mới đều nhằm mục đích bảo vệ tối đa quyền lợi của người lao động (NLĐ) trước các rủi ro từ phía doanh nghiệp (DN), đồng thời tạo ra một khuôn khổ pháp lý minh bạch hơn cho các bên liên quan. Từ Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), Bảo hiểm xã hội (BHXH) đến Bảo hiểm y tế (BHYT), mỗi thay đổi đều đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt thủ tục và tài chính. Đặc biệt, việc cập nhật liên tục các văn bản dưới luật, như hướng dẫn giải quyết nợ BHXH hay quy định về mức đóng tối thiểu, là nhiệm vụ bắt buộc của mọi phòng Nhân sự hiện đại. Bên cạnh đó, các tín hiệu về lãi suất và thị trường lao động quốc tế (như tình trạng “ghost job” tại Mỹ) cũng là những yếu tố vĩ mô mà các nhà quản lý nhân sự không thể bỏ qua khi xây dựng chiến lược dài hạn. Phân tích chi tiết 10 tin tức dưới đây sẽ làm rõ bức tranh toàn cảnh này.

1. Cơ chế mới cho Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) và trách nhiệm của người lao động

Nội dung tin tức gốc (Đề xuất):

Đề xuất lao động tự nộp bảo hiểm thất nghiệp khi doanh nghiệp không đóng đủ: Lao động có thể chọn tự đóng vào Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp khi doanh nghiệp không đóng đủ để giải quyết quyền lợi, khi cơ quan Bảo hiểm xã hội thu hồi được sẽ trả lại. Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Việc làm về bảo hiểm thất nghiệp (hiệu lực từ 1/1/2026) đang được Bộ Tư pháp thẩm định. Bộ Nội vụ, cơ quan xây dựng dự thảo, đề xuất trường hợp người sử dụng không đóng đủ bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) cho lao động thì người lao động được lựa chọn nộp số tiền vào Quỹ thuộc phần trách nhiệm tham gia của mình để làm các thủ tục giải quyết hưởng chế độ. Khi cơ quan Bảo hiểm xã hội thu hồi được số tiền thuộc trách nhiệm đóng của cả hai bên thì hoàn trả lại khoản mà lao động đã đóng, thời gian hoàn trả tối đa không quá 30 ngày. Trường hợp chủ sử dụng lao động không đóng đủ và lao động không chọn nộp số tiền vào Quỹ thì người đó có quyền khởi kiện ra tòa yêu cầu trả khoản tiền tương ứng với các chế độ đi kèm. (thăm dò)

Phân tích chuyên sâu:

Đề xuất này trong dự thảo Nghị định là một bước tiến mang tính cách mạng, chuyển quyền chủ động bảo vệ lợi ích từ cơ quan nhà nước sang chính người lao động. Trước đây, khi DN nợ đọng BHTN, NLĐ thường phải chờ đợi quy trình xử lý pháp lý kéo dài, gây ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi hưởng trợ cấp thất nghiệp. Cơ chế “tự đóng” cho phép NLĐ tạm ứng phần trách nhiệm đóng của mình (thường là 1% tiền lương tháng) để hoàn thành thủ tục hưởng BHTN ngay lập tức. Điều này đặc biệt quan trọng vì trợ cấp thất nghiệp là nguồn thu nhập thiết yếu giúp NLĐ vượt qua giai đoạn chuyển đổi việc làm.

Tuy nhiên, việc đề xuất này cũng đặt ra thách thức về mặt hành chính và tài chính đối với NLĐ, đặc biệt là khi họ đang thất nghiệp và gặp khó khăn về tiền bạc. Việc hoàn trả sau này, dù có thời hạn tối đa 30 ngày, vẫn là một quy trình cần được theo dõi sát sao. Quan trọng hơn, dự thảo củng cố quyền khởi kiện ra tòa của NLĐ nếu không chọn tự đóng, đảm bảo rằng DN phải chịu trách nhiệm pháp lý đối với hành vi vi phạm.

Lời khuyên hành động:

• Đối với Người lao động (NLĐ): Cần chủ động theo dõi lịch sử đóng BHTN của mình thông qua ứng dụng VssID hoặc cổng thông tin BHXH. Khi phát hiện DN chậm đóng, hãy chuẩn bị sẵn sàng về mặt tài chính để có thể tự nộp khoản phí nếu cần hưởng chế độ ngay, tránh gián đoạn thu nhập. Luôn giữ bằng chứng về việc làm và tiền lương để phục vụ cho việc khởi kiện nếu cần.
• Đối với Phòng Nhân sự (HR): Tuyệt đối không để xảy ra tình trạng nợ đọng BHTN. Cần xem xét cơ chế tài chính nội bộ để đảm bảo dòng tiền đóng BHXH/BHTN được ưu tiên, đặc biệt là khi chính sách mới có hiệu lực từ 1/1/2026. Lập kế hoạch dự phòng và truyền thông rõ ràng về trách nhiệm đóng BHTN cho cả công ty và nhân viên.

2. Hướng dẫn giải quyết chế độ hưu trí cho lao động bị nợ xấu BHXH

Nội dung tin tức gốc:

Lao động bị nợ xấu bảo hiểm chốt sổ hưởng lương hưu thế nào? Người lao động bị nợ bảo hiểm xã hội (BHXH) trước ngày 1/7/2024 làm hồ sơ gửi cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh và được giải quyết trong vòng 15 ngày. Bảo hiểm xã hội Việt Nam vừa hướng dẫn các tỉnh thành xác nhận thời gian tham gia BHXH cho lao động để giải quyết chế độ hưu trí trong trường hợp người sử dụng không còn khả năng đóng. Chính sách áp dụng cho đơn vị không còn khả năng đóng trước ngày 1/7/2024, thuộc một trong các trường hợp: đã có quyết định tuyên bố phá sản của tòa án, đang làm thủ tục phá sản, giải thể, được xác định không còn hoạt động kinh doanh, bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, không còn người đại diện theo pháp luật. Lao động bị nợ BHXH trước ngày 1/7/2024 gồm người đang bảo lưu thời gian đóng hoặc tiếp tục tham gia BHXH, đang hưởng chế độ hưu trí, hưởng BHXH một lần, thân nhân đang hưởng chế độ tử tuất. Căn cứ xác nhận gồm tiền lương, tiền công của lao động đã tham gia; thời gian bị chậm, trốn đóng chưa được xác nhận và tỷ lệ đóng vào Quỹ hưu trí tử tuất theo từng thời kỳ. Lao động hoặc thân nhân (nếu lao động đã qua đời) nộp hồ sơ tại Bảo hiểm xã hội tỉnh hoặc trung tâm phục vụ hành chính công, dịch vụ công trực tuyến, bưu điện. Hồ sơ gồm tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT.

Phân tích chuyên sâu:

Đây là một hướng dẫn nhân văn và cực kỳ kịp thời từ BHXH Việt Nam, nhằm tháo gỡ vướng mắc cho những người sắp đủ điều kiện nghỉ hưu nhưng bị vướng mắc do DN phá sản hoặc giải thể, không thể hoàn thành nghĩa vụ đóng BHXH. Việc giới hạn áp dụng cho các khoản nợ phát sinh trước ngày 1/7/2024 (thời điểm Luật BHXH 2024 có hiệu lực) là một điểm quan trọng, giúp khoanh vùng trách nhiệm và đảm bảo xử lý dứt điểm các tồn đọng cũ.

Quy trình giải quyết trong 15 ngày là một cam kết đáng ghi nhận, giúp NLĐ không phải chờ đợi lâu để có thể hưởng lương hưu. Các căn cứ xác nhận thời gian tham gia bao gồm tiền lương thực tế và tỷ lệ đóng vào Quỹ hưu trí tử tuất, đảm bảo tính công bằng và chính xác cho quyền lợi đã đóng góp. Hướng dẫn này cũng mở rộng đối tượng được hưởng sang cả thân nhân đối với trường hợp tử tuất.

Lời khuyên hành động:

• Đối với Người lao động (NLĐ): Nếu bạn thuộc nhóm bị nợ BHXH trong các trường hợp DN không còn khả năng đóng, cần chủ động thu thập mọi tài liệu chứng minh quá trình làm việc, mức lương và thời gian đóng BHXH. Nhanh chóng nộp hồ sơ (Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT) tại cơ quan BHXH tỉnh để được giải quyết chế độ hưu trí, tránh kéo dài thời gian chờ đợi lương hưu.
• Đối với Phòng Nhân sự (HR): Đây là một lời nhắc nhở quan trọng về việc duy trì hồ sơ nhân sự và hồ sơ đóng BHXH một cách hoàn hảo. Trong trường hợp DN gặp khó khăn, việc cung cấp đầy đủ dữ liệu về tiền lương và thời gian tham gia BHXH của NLĐ cho cơ quan BHXH là trách nhiệm pháp lý bắt buộc.

3. Thỏa thuận về ngày nghỉ phép năm và quyền lợi của người lao động

Nội dung tin tức gốc:

Có được “quy định cứng” ngày nghỉ phép của người lao động? Doanh nghiệp có trách nhiệm quy định lịch nghỉ hằng năm sau khi tham khảo ý kiến của người lao động. Từ giữa tháng 11, một doanh nghiệp tại TPHCM đã ra thông báo tiến hành khảo sát ý kiến người lao động về phương án nghỉ Tết Nguyên đán Bính Ngọ 2026. Trong đó, công ty này đưa ra 2 phương án nghỉ Tết. Ở cả 2 phương án, người lao động đều được nghỉ kéo dài 14 ngày (gồm cả các ngày nghỉ hàng tuần), trong số đó, có 5 ngày nghỉ theo quy định của pháp luật, 3 ngày nghỉ thêm có hưởng lương, những ngày còn lại tính vào phép năm của người lao động. Sự khác biệt giữa các phương án chỉ nằm ở thời điểm nghỉ và trở lại nhà máy sau Tết. Việc được nghỉ Tết dài, hầu hết công nhân tại công ty, nhất là công nhân xa quê đều rất đồng tình, vì ai cũng muốn dành trọn vẹn kỳ nghỉ bên gia đình sau một năm xa nhà. Liên quan đến vấn đề nghỉ phép của người lao động, theo quy định tại khoản 4, Điều 113 Bộ Luật Lao động năm thì người sử dụng lao động có trách nhiệm quy định lịch nghỉ hằng năm sau khi tham khảo ý kiến của người lao động và phải thông báo trước cho người lao động biết. Người lao động có thể thỏa thuận với doanh nghiệp để nghỉ hằng năm thành nhiều lần hoặc nghỉ gộp tối đa 3 năm một lần. Trên cơ sở quy định như trên thì doanh nghiệp có thể quy định lịch nghỉ hàng năm và tính phép năm vào ngày nghỉ Tết nếu đã tham khảo ý kiến của người lao động và báo trước cho người lao động biết.

Phân tích chuyên sâu:

Tình huống nghỉ Tết dài ngày bằng cách dùng phép năm là một ví dụ điển hình về tính linh hoạt của Luật Lao động (BLLĐ) Việt Nam. Cụ thể, Khoản 4, Điều 113 BLLĐ cho phép người sử dụng lao động (NSDLĐ) có quyền quy định lịch nghỉ hằng năm. Tuy nhiên, quyền này phải đi kèm với hai điều kiện bắt buộc: tham khảo ý kiến của NLĐ và thông báo trước cho họ. Việc công ty TPHCM thực hiện “khảo sát ý kiến” là hành động tuân thủ đúng luật, thể hiện sự tôn trọng đối với người lao động.

Đây là một giải pháp tối ưu hóa lợi ích đôi bên: NLĐ, đặc biệt là công nhân xa quê, có được kỳ nghỉ dài trọn vẹn (14 ngày), trong khi DN quản lý được việc sắp xếp sản xuất và giảm thiểu tình trạng nghỉ lễ tự phát sau Tết. Việc quy định nghỉ gộp phép năm vào dịp Tết là hợp pháp nếu có sự đồng thuận và đã thông báo trước.

Lời khuyên hành động:

• Đối với Phòng Nhân sự (HR): Khi xây dựng lịch nghỉ Tết hoặc các kỳ nghỉ dài khác, hãy tổ chức lấy ý kiến một cách chính thức, minh bạch (ví dụ: thông qua Phiếu khảo sát, Công đoàn, hoặc email lấy ý kiến) và lưu trữ bằng chứng tham khảo. Đảm bảo rằng việc tính phép năm vào ngày nghỉ phải được thông báo chi tiết và rõ ràng, tránh hiểu lầm hoặc tranh chấp về sau.
• Đối với Người lao động (NLĐ): Cần nắm rõ số ngày phép năm còn lại và quyền lợi của mình. Nếu không đồng ý với phương án nghỉ gộp, bạn có quyền thỏa thuận với DN để sắp xếp nghỉ phép vào thời điểm khác, hoặc thậm chí thỏa thuận nghỉ gộp tối đa 3 năm một lần, theo quy định của pháp luật.

4. Đảm bảo quyền lợi Bảo hiểm y tế (BHYT) liên tục: Thời hạn đóng tiền quan trọng

Nội dung tin tức gốc:

Thời hạn đóng tiền để thẻ BHYT có giá trị sử dụng từ 1-1-2026: BHXH TP HCM ngày 17-11 đã có văn bản gửi các đơn vị sử dụng lao động, đơn vị quản lý người tham gia BHYT, cơ sở giáo dục- đào tạo và các tổ chức hỗ trợ phát triển đối tượng về việc nộp hồ sơ, chuyển tiền đóng BHXH, BHYT và cấp giá trị sử dụng thẻ BHYT năm 2026. Theo đó, để đảm bảo quyền lợi cho người tham gia BHXH, BHYT và thẻ BHYT có giá trị sử dụng từ ngày 1-1 đến 31-12-2026, BHXH TP đề nghị các đơn vị thực hiện gia hạn giá trị sử dụng thẻ BHYT chậm nhất vào ngày 25-12-2025, đồng thời, chuyển nộp đầy đủ số tiền BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) chậm đóng tính đến hết tháng 11-2025 và số tiền phát sinh thu BHXH, BHYT, BHTN của tháng 12-2025 (bao gồm số tiền truy thu, lãi chậm đóng nếu có). Trường hợp đến hết ngày 31-12-2025, đơn vị còn chậm đóng tiền BHXH, BHYT, BHTN thì chưa được cấp giá trị sử dụng thẻ BHYT của năm 2026. Sau khi chuyển nộp tiền đầy đủ, đơn vị lập hồ sơ điện tử 604 (ghi vào Mẫu TK3-TS nội dung: đề nghị cấp giá trị sử dụng thẻ BHYT 2026) gửi đến cơ quan BHXH để được cấp giá trị sử dụng thẻ BHYT năm 2026 kịp thời. BHXH TP cũng đề nghị các đơn vị sử dụng lao động rà soát danh sách lao động đang nghỉ thai sản, nghỉ không hưởng lương, nghỉ ốm… để cập nhật đúng số lượng cần gia hạn, tránh sai lệch dữ liệu.

Phân tích chuyên sâu:

Thông báo của BHXH TP HCM là một cảnh báo rất rõ ràng và cần thiết đối với các DN. Thời điểm cuối năm luôn là giai đoạn căng thẳng về dòng tiền, nhưng việc đóng đủ và đúng hạn các loại bảo hiểm là yêu cầu tối thượng để đảm bảo quyền lợi an sinh xã hội cho NLĐ. Hạn chót 25/12/2025 để hoàn tất thủ tục gia hạn và việc phải nộp đủ tiền đóng bảo hiểm đến hết tháng 12/2025 (bao gồm cả nợ chậm đóng và lãi) là điều kiện tiên quyết.

Hậu quả của việc chậm đóng là rất nghiêm trọng: thẻ BHYT của NLĐ sẽ không có giá trị sử dụng kể từ ngày 1/1/2026, gây rủi ro lớn nếu họ cần khám chữa bệnh. Thông báo này cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc rà soát danh sách NLĐ (đặc biệt là các trường hợp nghỉ thai sản, nghỉ ốm) để đảm bảo dữ liệu cập nhật chính xác, tránh sai sót trong việc cấp thẻ BHYT. Việc sử dụng Hồ sơ điện tử 604 và Mẫu TK3-TS cũng cho thấy xu hướng số hóa trong thủ tục BHXH.

Lời khuyên hành động:

• Đối với Phòng Nhân sự/Kế toán (HR/Finance): Lập kế hoạch tài chính và ngân sách dòng tiền chi trả BHXH/BHYT/BHTN thật chặt chẽ vào quý IV. Tuyệt đối tuân thủ hạn chót 25/12/2025. Phải rà soát và đối chiếu dữ liệu NLĐ (Mẫu TK3-TS) giữa phòng Nhân sự và Kế toán để đảm bảo không có bất kỳ sai sót nào trong danh sách gia hạn.
• Đối với Người lao động (NLĐ): Chủ động kiểm tra giá trị sử dụng thẻ BHYT của mình vào cuối tháng 12 thông qua VssID hoặc tra cứu online để đảm bảo thẻ có giá trị từ 1/1/2026, tránh trường hợp phải tự chi trả chi phí khám chữa bệnh.

5. Quy định đóng BHXH cho người lao động làm việc bán thời gian (Part-time)

Nội dung tin tức gốc:

Người lao động có đóng BHXH khi làm việc nhiều nơi, mỗi nơi vài giờ/ngày? Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH đối với người lao động làm việc không trọn thời gian là tiền lương tính trong tháng theo hợp đồng lao động. Theo quy định của Luật BHXH 2024, người lao động ký hợp đồng lao động (HĐLĐ) có thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên, làm việc không trọn thời gian, có tiền lương trong tháng bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất thì thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Thực tiễn phát sinh nhiều tình huống khiến doanh nghiệp và người lao động (NLĐ) băn khoăn trong thực hiện quy định nêu trên. Trường hợp trong HĐLĐ thỏa thuận lương theo giờ thì tiền lương tính trong tháng bằng tiền lương theo giờ nhân với số giờ làm việc trong tháng theo thỏa thuận trong HĐLĐ. Trường hợp trong HĐLĐ thỏa thuận lương theo ngày thì tiền lương tính trong tháng bằng tiền lương theo ngày nhân với số ngày làm việc trong tháng theo thỏa thuận trong HĐLĐ. Trường hợp trong HĐLĐ thỏa thuận lương theo tuần thì tiền lương tính trong tháng bằng tiền lương theo tuần nhân với số tuần làm việc trong tháng theo thỏa thuận trong HĐLĐ. Đối chiếu quy định với các trường hợp nêu trên, trường hợp NLĐ thỏa thuận nhận lương theo giờ, nếu tiền lương theo giờ nhân với số giờ làm việc trong tháng (theo thỏa thuận trong HĐLĐ) bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất thì thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Còn nếu kết quả thấp hơn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất thì không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

Phân tích chuyên sâu:

Luật BHXH 2024 đã mở rộng phạm vi áp dụng BHXH bắt buộc đối với người làm việc không trọn thời gian (part-time), đây là một điểm thay đổi lớn, đáp ứng xu hướng linh hoạt hóa thị trường lao động. Tuy nhiên, mấu chốt nằm ở cách xác định “tiền lương tính trong tháng” để đối chiếu với “tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất” (Mức Tham Chiếu/Mức Lương Cơ Sở).

Quy định này làm rõ: dù hợp đồng tính lương theo giờ, ngày hay tuần, DN phải quy đổi tổng thu nhập của NLĐ trong tháng đó. Nếu tổng thu nhập này bằng hoặc cao hơn Mức Tham Chiếu (hiện tại là $2.340.000$ đồng/tháng), DN và NLĐ buộc phải tham gia BHXH bắt buộc. Nếu thấp hơn, việc tham gia BHXH là tự nguyện hoặc không bắt buộc. Điều này giúp bảo vệ quyền lợi của nhóm lao động bán thời gian, thường bị bỏ qua trong hệ thống an sinh xã hội cũ. Nó cũng buộc các DN phải thiết lập hệ thống chấm công và tính lương phức tạp hơn để tuân thủ.

Lời khuyên hành động:

• Đối với Phòng Nhân sự (HR): Cần rà soát lại tất cả Hợp đồng Lao động (HĐLĐ) bán thời gian và quy trình tính lương để xác định chính xác tổng tiền lương làm căn cứ đóng BHXH hàng tháng. Đảm bảo rằng tiền lương thỏa thuận trong HĐLĐ phải được ghi rõ phương pháp tính (giờ $\times$ số giờ/tháng) để có cơ sở pháp lý vững chắc cho việc đóng BHXH.
• Đối với Người lao động (NLĐ): Nếu bạn làm việc part-time, hãy yêu cầu DN ghi rõ cách tính lương tháng trong HĐLĐ. Nếu tổng thu nhập của bạn đạt hoặc vượt mức đóng tối thiểu, việc tham gia BHXH bắt buộc sẽ giúp bạn tích lũy thời gian hưởng lương hưu và các chế độ ốm đau, thai sản khác.

6. Sức khỏe tài chính và vai trò của Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp

Nội dung tin tức gốc:

Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp tăng bộn tiền mỗi năm: Trong 4 năm gần đây, Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp duy trì mức kết dư ổn định, đảm bảo quỹ hoạt động an toàn. Mỗi năm Quỹ thu khoảng 25.000-28.000 tỷ đồng, chi 20.000-27.000 tỷ đồng. Theo Bộ Nội vụ, tính đến cuối năm 2024, tổng số tiền thu bảo hiểm thất nghiệp là 25.678,8 tỷ đồng và dự kiến 2025 là 25.735,2 tỷ đồng. Như vậy, với kết dư Quỹ bảo hiểm thất nghiệp tính đến cuối năm 2025 dự kiến khoảng 67.384 tỷ đồng. Nếu giữ nguyên mức đóng là 1% thì dự kiến số thu bảo hiểm thất nghiệp trong những năm tiếp theo như sau: Năm 2026 khoảng 27.041 tỷ đồng/năm, năm 2027 khoảng 28.344 tỷ đồng và năm 2028 khoảng 29.722 tỷ đồng. Theo các con số thống kê về tình hình cân đối Quỹ từ năm 2021 đến nay, mức thu hàng năm đều lớn hơn mức chi, trừ năm 2021. Cụ thể, mỗi năm Quỹ thu khoảng 25.000-28.000 tỷ đồng, chi 20.000-27.000 tỷ đồng, đều đặn tăng về quy mô. 2021 là năm có mức chi quỹ cao vọt, lên tới gần 47.000 tỷ đồng, lệch lớn so với số thu xấp xỉ 20.000 tỷ đồng. Cơ quan quản lý cho biết, đây là năm thực hiện chính sách hỗ trợ người lao động và sử dụng lao động bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Thời điểm đó, Quỹ bảo hiểm thất nghiệp kết dư 92.000 tỷ đồng, được trích 30.000 tỷ đồng chi trả hỗ trợ, 8.000 tỷ đồng miễn giảm đóng quỹ cho các đối tượng. Sau khi thực hiện chính sách, Quỹ còn 63.000 tỷ đồng. 3 năm phục hồi hậu đại dịch, Quỹ bảo hiểm thất nghiệp tăng lên mức hơn 67.000 tỷ đồng hiện nay. Đánh giá chung, theo Bộ Nội vụ, qua hơn 16 năm thực hiện, bảo hiểm thất nghiệp được đánh giá là một trong các chính sách quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội, là một công cụ quản trị thị trường lao động hữu hiệu.

Phân tích chuyên sâu:

Số liệu thống kê cho thấy Quỹ BHTN Việt Nam đang có sức khỏe tài chính rất tốt và ổn định. Với mức kết dư dự kiến khoảng 67.384 tỷ đồng vào cuối năm 2025, Quỹ không chỉ đảm bảo khả năng chi trả trợ cấp thất nghiệp thông thường mà còn giữ vai trò là “van an toàn” vĩ mô. Sự kiện năm 2021, khi Quỹ chi ra gần 47.000 tỷ đồng để hỗ trợ lao động và DN chịu ảnh hưởng Covid-19, đã chứng minh tính hiệu quả và khả năng thích ứng của chính sách này như một công cụ quản trị thị trường lao động. Mặc dù năm đó chi vượt thu, nhưng nhờ mức kết dư lớn ($92.000$ tỷ đồng trước đó), Quỹ vẫn duy trì được sự ổn định.

Mức thu hàng năm dự kiến tiếp tục tăng ($27.041$ tỷ đồng năm 2026, $29.722$ tỷ đồng năm 2028) cho thấy Quỹ sẽ tiếp tục lớn mạnh, củng cố niềm tin vào hệ thống an sinh xã hội.

Lời khuyên hành động:

• Đối với Phòng Nhân sự (HR): Xem BHTN không chỉ là chi phí mà là một phần quan trọng của phúc lợi và quản trị rủi ro cho nhân viên. Việc công bố sức khỏe của Quỹ BHTN có thể giúp tăng động lực và giữ chân NLĐ, vì họ thấy rõ khoản đóng góp của mình đang được quản lý hiệu quả và có khả năng bảo vệ họ trong tình huống bất khả kháng.
• Đối với Người lao động (NLĐ): Hãy xem BHTN là một khoản đầu tư bắt buộc cho tương lai. Số tiền đóng góp hàng tháng không chỉ đảm bảo thu nhập tạm thời khi thất nghiệp mà còn mở ra cơ hội được hỗ trợ học nghề, tái đào tạo, giúp bạn nhanh chóng trở lại thị trường lao động.

7. Quy định về đóng BHXH bắt buộc cho Chủ hộ kinh doanh

Nội dung tin tức gốc:

Chủ hộ kinh doanh đóng BHXH bắt buộc mức tối thiểu là bao nhiêu? Theo Luật bảo hiểm xã hội 2024, mức đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế tối thiểu của chủ hộ kinh doanh là 690.300 đồng/tháng. Chủ hộ kinh doanh được lựa chọn mức tiền lương làm căn cứ đóng bắt buộc nhưng không thấp hơn mức tham chiếu (hiện nay là 2.340.000 đồng) và không cao hơn 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng. Căn cứ theo mức tham chiếu hiện hành, mức đóng BHXH, bảo hiểm y tế tối thiểu của chủ hộ kinh doanh là 690.300 đồng/tháng (tương đương 2.340.000 đồng x 29,5%).

Phân tích chuyên sâu:

Luật BHXH 2024 đã chính thức đưa Chủ hộ kinh doanh vào đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, một bước đi quan trọng nhằm mở rộng diện bao phủ an sinh xã hội. Việc tham gia này được tính trên cơ sở mức tham chiếu, thay vì mức lương tối thiểu vùng như lao động thông thường.

Mức đóng tối thiểu 690.300 đồng/tháng được tính dựa trên tỷ lệ đóng hiện hành ($29,5\%$) nhân với mức tham chiếu hiện nay ($2.340.000$ đồng). Điều này đảm bảo rằng ngay cả những hộ kinh doanh nhỏ lẻ cũng phải tham gia, từ đó tích lũy thời gian hưởng lương hưu và các chế độ khác. Chủ hộ kinh doanh có quyền chọn mức đóng cao hơn (tối đa 20 lần mức tham chiếu) để nhận được mức lương hưu cao hơn sau này. Đây là cơ hội để nhóm đối tượng này tự bảo vệ mình trước rủi ro tuổi già và bệnh tật.

Lời khuyên hành động:

• Đối với Chủ hộ kinh doanh: Cần xem xét việc tham gia BHXH bắt buộc là một nghĩa vụ đi kèm với quyền kinh doanh và là một công cụ tích lũy cá nhân. Tính toán khả năng tài chính và lựa chọn mức đóng phù hợp (tối thiểu là $690.300$ đồng/tháng) để đảm bảo tuân thủ Luật BHXH 2024 và được hưởng các chế độ an sinh xã hội.
• Đối với Cơ quan quản lý (BHXH): Cần tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn chi tiết về thủ tục tham gia và cách tính mức đóng để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các hộ kinh doanh thực hiện nghĩa vụ mới này.

8. Thay đổi mức đóng BHXH bắt buộc tối thiểu từ năm 2026

Nội dung tin tức gốc:

Tăng mức đóng BHXH bắt buộc tối thiểu từ 1/1/2026: Từ ngày 1/1/2026, khi mức lương tối thiểu vùng tăng, tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc cũng được điều chỉnh tăng theo quy định của Luật BHXH. Mức đóng BHXH được quy định tại Điều 33 và Điều 34 Luật BHXH, tính trên tiền lương làm căn cứ đóng BHXH. Luật BHXH không quy định mức đóng BHXH tối thiểu mà chỉ quy định tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất tại Điểm đ Khoản 1 Điều 31. Theo đó, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng. Theo Khoản 13 Điều 141 Luật BHXH, khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở thì mức tham chiếu bằng mức lương cơ sở. Tại thời điểm mức lương cơ sở bị bãi bỏ thì mức tham chiếu không thấp hơn mức lương cơ sở. Như vậy, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất hiện nay bằng mức lương cơ sở. Mức lương cơ sở đang áp dụng là 2.340.000 đồng/tháng (theo Nghị định số 73/2024/NĐ-CP).

Phân tích chuyên sâu:

Thông tin này khẳng định tính liên kết giữa chính sách tiền lương và chính sách an sinh xã hội. Việc tăng mức lương tối thiểu vùng sẽ kéo theo sự gia tăng của Mức Tham Chiếu (sau khi bãi bỏ Mức Lương Cơ Sở), và từ đó, làm tăng tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất cho người lao động.

Đây là một quy luật tất yếu nhằm đảm bảo mức sống tối thiểu cho người nghỉ hưu. Mức Tham Chiếu, hiện tại là $2.340.000$ đồng/tháng (theo Nghị định 73/2024/NĐ-CP), sẽ được điều chỉnh tăng lên, có thể là hàng năm. Sự điều chỉnh này có hai tác động lớn: (1) làm tăng chi phí lao động cho các DN, đặc biệt là các DN sử dụng nhiều lao động ở mức lương tối thiểu; (2) tăng mức hưởng lương hưu và các chế độ bảo hiểm khác cho NLĐ, giúp bảo toàn giá trị thu nhập hưu trí.

Lời khuyên hành động:

• Đối với Phòng Nhân sự (HR): Cần đưa việc dự báo tăng mức lương tối thiểu vùng và Mức Tham Chiếu vào kế hoạch ngân sách hàng năm. Sự gia tăng này không chỉ ảnh hưởng đến chi phí đóng BHXH, BHYT, BHTN mà còn là cơ sở để điều chỉnh các khoản phụ cấp, trợ cấp khác dựa trên Mức Tham Chiếu.
• Đối với Người lao động (NLĐ): Việc tăng mức tham chiếu là tin tốt, giúp tăng giá trị tích lũy cho quỹ hưu trí. Bạn cần theo dõi các thông báo chính thức về việc tăng Mức Tham Chiếu để tính toán lại mức lương hưu dự kiến và có kế hoạch tài chính cá nhân phù hợp.

9. Phân tích xu hướng Lãi suất tăng nhiệt cuối năm và ảnh hưởng đến kinh doanh

Nội dung tin tức gốc:

Lãi suất tăng nhiệt cuối năm: Lãi suất huy động đang tăng nhiệt khi nhiều ngân hàng đồng loạt nâng lãi suất từ đầu tháng 11. Diễn biến này phản ánh nhu cầu vốn tăng mạnh vào giai đoạn cao điểm. Theo ghi nhận, lãi suất bình quân kỳ hạn 12 tháng của nhóm ngân hàng tư nhân tăng lên mức 5,34%/năm, trong khi lãi suất huy động của nhóm ngân hàng thương mại nhà nước vẫn ổn định ở mức 4,7%/năm. Trong khi đó, dự báo đồng thuận của nhiều đơn vị phân tích cho thấy, lãi suất tiền gửi sẽ tăng 20 – 50 điểm cơ bản trong nửa cuối năm nay. Mặt bằng lãi suất tiền gửi tăng trở lại từ đầu quý IV phản ánh nhu cầu huy động vốn đang lên, nhằm đáp ứng đà tăng tín dụng, thường bứt tốc vào cuối năm theo chu kỳ mùa vụ. Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, dư nợ tín dụng toàn hệ thống hiện đã tăng 20,69% so với cùng kỳ năm ngoái. Nhận định về xu hướng tăng lãi suất huy động thời điểm cuối năm, chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực cho rằng đây là diễn biến mang tính chu kỳ và phù hợp với nhu cầu thị trường. Theo ông, giai đoạn cuối năm là thời điểm nhu cầu vốn tăng mạnh, khiến các ngân hàng phải đẩy mạnh huy động nguồn vốn đầu vào để đáp ứng nhu cầu cho vay, và điều này phản ánh tự nhiên theo cung – cầu vốn chứ không phải dấu hiệu bất thường.

Phân tích chuyên sâu:

Xu hướng lãi suất huy động tăng vào cuối năm là một hiện tượng kinh tế vĩ mô mang tính chu kỳ, được chuyên gia Cấn Văn Lực xác nhận là phù hợp với quy luật cung – cầu vốn. Sự gia tăng này ($\sim 20-50$ điểm cơ bản) phản ánh nhu cầu vốn sản xuất, kinh doanh tăng cao để đáp ứng mùa vụ mua sắm cuối năm và đẩy mạnh đầu tư cho năm mới. Dư nợ tín dụng toàn hệ thống tăng 20,69% so với cùng kỳ năm ngoái là minh chứng rõ nhất cho đà tăng trưởng này.

Lãi suất huy động tăng sẽ dẫn đến việc lãi suất cho vay khó giảm sâu hơn nữa, thậm chí có thể tăng nhẹ. Điều này tác động trực tiếp đến chi phí vốn của các DN, ảnh hưởng đến quyết định mở rộng sản xuất, tuyển dụng nhân sự và đầu tư công nghệ. Ngược lại, đối với cá nhân, lãi suất huy động tăng là tín hiệu tốt cho việc tiết kiệm.

Lời khuyên hành động:

• Đối với Phòng Nhân sự (HR): Cần phối hợp chặt chẽ với phòng Tài chính để hiểu rõ chi phí vốn của công ty. Lãi suất tăng có thể khiến ngân sách tuyển dụng và lương thưởng bị thắt chặt. HR cần linh hoạt trong việc thương lượng lương và đề xuất các giải pháp phúc lợi phi tiền mặt để giữ chân nhân tài.
• Đối với Người lao động (NLĐ): Hãy xem xét lại kế hoạch tài chính cá nhân. Lãi suất huy động cao hơn là cơ hội để tăng thu nhập từ tiền tiết kiệm. Ngược lại, nếu đang có ý định vay vốn mua nhà hoặc tiêu dùng, cần cân nhắc kỹ vì lãi suất cho vay có thể sẽ không giảm.

10. Hiện tượng “Ghost Job” và bất ổn thị trường lao động Mỹ

Nội dung tin tức gốc:

Bất ổn thị trường lao động Mỹ: Thị trường lao động Mỹ tưởng như vẫn dư dả vị trí tuyển dụng, nhưng dữ liệu mới lại phơi bày một lớp bất ổn khác: tình trạng “ghost job” – những tuyển dụng “ma”. Theo số liệu Cục Thống kê Lao động Mỹ BLS, từ đầu năm 2024, số vị trí đăng tuyển mỗi tháng đã vượt số người được thuê hơn 2,2 triệu. Tháng 8, Mỹ ghi nhận hơn 7,2 triệu vị trí mở nhưng chỉ có 5,1 triệu lượt tuyển mới. Các chuyên gia cho biết, nhiều doanh nghiệp đăng tuyển để “giữ kho ứng viên”, hoặc kéo dài thời gian đăng mà không tuyển. Tỷ lệ nghỉ việc đã giảm hơn 30% so với đỉnh năm 2022, cho thấy người lao động kém tự tin chuyển việc. Ùn tắc tuyển dụng khiến ứng viên mất thời gian. Khoảng trống dữ liệu do Chính phủ đóng cửa càng khiến giới hoạch định chính sách khó đánh giá độ “nóng lạnh” của thị trường. Nguyên nhân một phần còn là do Chính phủ Mỹ siết chặt chính sách nhập cư, khiến lực lượng lao động thiếu hụt. Số liệu cho thấy 88% ứng viên thiếu kỹ năng phù hợp, khiến các doanh nghiệp nhỏ gặp khó khăn tuyển dụng nhất kể từ đại dịch. Trước đó, Liên đoàn Bán lẻ Quốc gia Mỹ (NRF) dự báo, số lượng tuyển dụng mùa vụ của các nhà bán lẻ sẽ giảm mạnh xuống mức thấp nhất kể từ sau Đại Suy thoái. Các công ty dự tính tuyển dụng từ 265.000 đến 365.000 nhân viên tạm thời trong mùa lễ hội năm nay, giảm tới 40% so với năm 2024. Điều này cho thấy nỗ lực của các công ty trong việc cắt giảm chi phí thuế quan và thắt chặt ngân sách.

Phân tích chuyên sâu:

Tình trạng “Ghost Job” (việc làm ma) trên thị trường lao động Mỹ là một hiện tượng đáng báo động, cho thấy sự thiếu minh bạch và lãng phí thời gian, công sức của ứng viên. Mặc dù có tới 7,2 triệu vị trí mở nhưng chỉ 5,1 triệu lượt tuyển mới, tạo ra một khoảng cách lớn 2,2 triệu vị trí dường như không có ý định lấp đầy. Các lý do DN đăng tuyển “ma” bao gồm: xây dựng “kho ứng viên” cho tương lai, xoa dịu nhân viên hiện tại bằng cách cho thấy công ty đang “làm việc” để giảm tải, hoặc đơn thuần là do quy trình tuyển dụng nội bộ chậm chạp.

Hiện tượng này, kết hợp với tỷ lệ nghỉ việc giảm (cho thấy NLĐ thiếu tự tin chuyển việc) và dự báo giảm mạnh tuyển dụng mùa vụ ($40\%$ so với 2024), vẽ nên một bức tranh về sự bất ổn. Nguyên nhân sâu xa bao gồm chính sách nhập cư thắt chặt và đặc biệt là khoảng cách kỹ năng (skills gap) nghiêm trọng, với 88% ứng viên thiếu kỹ năng phù hợp. Mặc dù xảy ra ở Mỹ, xu hướng này có thể phản ánh chiến lược cắt giảm chi phí và thắt chặt ngân sách toàn cầu.

Lời khuyên hành động:

• Đối với Người lao động (NLĐ): Đừng quá nản lòng trước số lượng tin tuyển dụng lớn. Hãy tìm kiếm các vị trí có mô tả công việc cụ thể, yêu cầu rõ ràng và tập trung vào việc nâng cấp kỹ năng (upskilling) để nằm trong số ít $12\%$ ứng viên đáp ứng được yêu cầu. Tập trung vào các kỹ năng đang thiếu hụt trên thị trường để tăng khả năng cạnh tranh.
• Đối với Phòng Nhân sự (HR): Cần đảm bảo tính chân thực và minh bạch trong mọi tin tuyển dụng. Sử dụng công cụ đo lường thời gian tuyển dụng (Time-to-Hire) và tỷ lệ chuyển đổi từ ứng viên sang tuyển dụng thành công. Thay vì đăng tuyển vô tội vạ, hãy đầu tư vào đào tạo nội bộ và xây dựng một thương hiệu tuyển dụng (Employer Branding) trung thực để thu hút và giữ chân nhân tài có kỹ năng thực.

PHẦN KẾT LUẬN: HÀNH ĐỘNG DỨT KHOÁT VÀ CHỦ ĐỘNG TRONG QUẢN TRỊ NHÂN SỰ

BẢN TIN NHÂN SỰ NGÀY 17-18/11/2025 là bằng chứng rõ ràng nhất cho thấy sự giao thoa phức tạp giữa pháp luật, kinh tế và thị trường lao động. Từ những hướng dẫn chi tiết về cách giải quyết nợ BHXH, đến quy định đóng bảo hiểm cho lao động part-time, Việt Nam đang thiết lập một khuôn khổ an sinh xã hội chi tiết và chặt chẽ hơn bao giờ hết.

Ba điểm hành động then chốt rút ra từ bản tin này:

1. Chủ động Tuân thủ và Đảm bảo Quyền lợi An sinh Xã hội: Phòng Nhân sự phải tuyệt đối tuân thủ các quy định về thời hạn đóng tiền BHYT (25/12/2025) và chuẩn bị cho việc tăng mức đóng BHXH tối thiểu từ 1/1/2026. NLĐ cần tự kiểm tra thông tin đóng bảo hiểm và sẵn sàng sử dụng các cơ chế mới (như tự đóng BHTN) để bảo vệ quyền lợi của mình.
2. Linh hoạt Hóa Quản trị Lao động: Việc quy định lịch nghỉ phép năm vào dịp Tết là một ví dụ về sự linh hoạt cần thiết, nhưng phải dựa trên nguyên tắc tham khảo ý kiến NLĐ. NSDLĐ cần tìm ra sự cân bằng giữa yêu cầu sản xuất và mong muốn nghỉ ngơi của nhân viên.
3. Đối phó với Thách thức Vĩ mô và Kỹ năng: Lãi suất tăng và tình trạng “Ghost Job” toàn cầu là tín hiệu về một môi trường kinh doanh có thể trở nên thận trọng hơn. HR cần lập kế hoạch nhân sự và ngân sách chặt chẽ. NLĐ phải tập trung vào việc thu hẹp khoảng cách kỹ năng (skills gap) để đảm bảo khả năng cạnh tranh trong một thị trường ngày càng yêu cầu cao về năng lực thực tế.

Tóm lại, BẢN TIN NHÂN SỰ NGÀY 17-18/11/2025 không chỉ cung cấp thông tin mà còn là lời kêu gọi hành động. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng, minh bạch trong các giao dịch lao động và khả năng thích ứng linh hoạt là những phẩm chất quyết định sự thành công của cả tổ chức và cá nhân trong giai đoạn tới. Hãy tiếp tục theo dõi các bản tin nhân sự quan trọng để luôn sẵn sàng đối mặt và tận dụng mọi cơ hội.